In een aantal gesprekken, aangezwengeld door het Het Nationaal Comité Herdenking Capitulaties 1945, kwamen drie van de Wageningse stadsdichters tot nieuwe inzichten en zelfs wat dichter bij elkaar.
‘… Sorry, maar ik heb helemaal niks met die hele Tweede Wereldoorlog,’ durfde de huidige stadsdichter Ellen te zeggen. Oud-stadsdichter Laurens: in mijn jeugd werd er niet over gesproken. “Zie niet om, we moeten door.” Dat was het devies. Maar iedereen was erdoor getekend.’
Intergenerationeel trauma, daar hadden we het over. Dat is hoe een oorlog sporen nalaat in families, van vader op zoon, van moeder op dochter.
De oorlog heeft mij en mijn schrijven beïnvloed. Mijn familie aan vaders kant is verscheurd door wat er toen gebeurde. Hij was half-Duits, half-Nederlands – en ook nog eens Rotterdams, de stad van het bombardement. Mijn opa Karel (of Karl) heeft daardoor zowel in het verzet gezeten, als gedwongen gediend in het Duitse leger. Na de oorlog werd hij predikant, misschien wel om het goed en het kwaad in hem voor eeuwig te bezweren. Hij is niet oud geworden, stierf in het jaar dat ik geboren ben.
Zijn onrust is me overgedragen. Zijn passie ook. Als een predikant mag ik soms zeggen hoe ik denk dat het zit. Deze keer schreef ik – en droeg ik op een jazzy deuntje voor – bij de opening van het Bevrijdingsfestival 2023:
“Kijk om
naar elkaar.
Ieder heeft zijn eigen plek
Vecht, herdenk, zelfs feesten
kan een uiting zijn
de vrijheid te beleven.
Ik groeide op
met de bom
en nu geef ik mijn vrijheid door.
Kijk niet om
Maar naar elkaar.
We moeten door
en niet vergeten
De toekomst
komt vanzelf.”
Add. 30 sept 2023: benieuwd hoe ik omga met de onrust? Lees mijn column over familieopstellingen.